مدیریت ریسک چیست و چرا مهم است؟!

مدیریت ریسک چیست و چرا مهمه؟

سلام به همه دوستان مجله هاسکووب با معرفی و تحلیل یک مفهوم مدیریتی دیگه با شما هستیم. مدیریت ریسک یعنی شناسایی، ارزیابی و کنترل تهدیدهایی که می‌تونن به سرمایه، درآمد و عملیات سازمان آسیب بزنن. این تهدیدها از جاهای مختلفی میان، مثل عدم قطعیت‌های مالی، مسئولیت‌های قانونی، مشکلات تکنولوژی، اشتباهات مدیریتی، حوادث و بلایای طبیعی.

یک برنامه موفق مدیریت ریسک، همه نوع ریسک‌هایی که ممکنه باهاشون مواجه بشه رو در نظر می‌گیره. این برنامه همچنین به بررسی ارتباط بین انواع مختلف ریسک‌های تجاری و تأثیرات متوالی اون‌ها روی اهداف استراتژیک سازمان می‌پردازه.

به این نوع مدیریت جامع ریسک، مدیریت ریسک سازمانی (ERM) می‌گن، چون تمرکزش روی پیش‌بینی و درک ریسک‌ها در سطح کل سازمانه. علاوه بر تمرکز روی تهدیدهای داخلی و خارجی، ERM به مدیریت ریسک‌های مثبت هم اهمیت می‌ده. ریسک‌های مثبت، فرصت‌هایی هستن که می‌تونن ارزش کسب‌وکار رو بالا ببرن یا اگر از دست برن، به سازمان آسیب بزنن. مثالش هم شرکت‌هایی هستن که به خاطر تغییرات ایجاد شده توسط آمازون و نتفلیکس، دچار مشکل شدن.

در واقع، هدف هر برنامه مدیریت ریسک، حذف تمام ریسک‌ها نیست. بلکه می‌خواد با تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه، ارزش کلی سازمان رو حفظ و افزایش بده. به قول آللا والنت، تحلیلگر ارشد شرکت تحقیقاتی Forrester : “ما ریسک‌ها رو مدیریت می‌کنیم تا بدونیم کدوم ریسک‌ها ارزش گرفتن دارن، کدوم‌ها ما رو به هدفمون می‌رسونن و کدوم‌ها بازده کافی دارن که بتونیم بپذیریمشون”.

چرا مدیریت ریسک مهمه؟

مدیریت ریسک امروزه بیش از هر زمان دیگه‌ای اهمیت پیدا کرده. ریسک‌هایی که سازمان‌ها باهاشون مواجه می‌شن، به خاطر سرعت بالای جهانی‌سازی پیچیده‌تر شدن. ریسک‌های جدید دائماً در حال ظهور هستن، که اغلب به استفاده فراگیر از فناوری دیجیتال مرتبط هستن. تغییرات آب و هوایی هم توسط کارشناسان به عنوان “تقویت کننده تهدید” شناخته می‌شه.

یکی از ریسک‌های اخیر که اول به عنوان یه مسئله زنجیره تامین مطرح شد – پاندمی COVID-19 – خیلی سریع به یه تهدید جدی تبدیل شد و روی سلامت و ایمنی کارکنان، روش‌های انجام کسب‌وکار، توانایی تعامل با مشتریان و شهرت شرکت‌ها تأثیر گذاشت.

با تبلیغات رپورتاژ هم بازدید سایتت رو بالا ببر و هم فروشت رو بهبود بده .برای اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.

کسب‌وکارها به سرعت به تهدیدهای ناشی از پاندمی واکنش نشون دادن. اما در آینده، اون‌ها با ریسک‌های جدیدی دست و پنجه نرم می‌کنن، از جمله چگونگی یا امکان بازگرداندن کارکنان به دفتر، کاهش آسیب‌پذیری زنجیره‌های تامین، تورم و اثرات اقتصادی و تجاری جنگ در اوکراین.

مدیران کسب‌وکار و هیئت مدیره‌ها دارن نگاه تازه‌ای به برنامه‌های مدیریت ریسک خودشون میندازن. سازمان‌ها دارن میزان ریسک پذیرفته‌شده خودشون رو دوباره بررسی می‌کنن، فرآیندهای ریسک رو ارزیابی می‌کنن و نقش کسانی که باید در مدیریت ریسک دخیل باشن رو بازنگری می‌کنن. شرکت‌هایی که فعلاً رویکرد واکنشی به مدیریت ریسک دارن – حفاظت در برابر ریسک‌های گذشته و تغییر روش‌ها بعد از وقوع یه ریسک جدید – دارن مزایای رقابتی رویکرد پیش‌فعالانه رو مورد توجه قرار می‌دن. علاقه بیشتری به پایداری، انعطاف‌پذیری و چابکی کسب‌وکار وجود داره. همچنین، شرکت‌ها در حال بررسی این هستن که چطور فناوری‌های هوش مصنوعی و پلتفرم‌های پیچیده GRC می‌تونن مدیریت ریسک رو بهبود ببخشن.

سیستم مدیریت ارتباط با مشتری CRM چیست و چرا کسب و کارها به آن نیاز دارند؟

اهمیت تعارض به ریسک

در صنایع مالی و غیرمالی، مدیریت ریسک یه وظیفه رسمی در شرکت‌هایی هست که به شدت مقررات‌گذاری شده و مدل کسب‌وکاری مبتنی بر ریسک دارن. مثلاً بانک‌ها و شرکت‌های بیمه مدت‌هاست بخش‌های بزرگی برای مدیریت ریسک دارن که معمولاً توسط یک افسر ارشد ریسک (CRO) هدایت می‌شن. اما در صنایع دیگه، ریسک‌ها بیشتر کیفی هستن و مدیریت‌شون سخت‌تره، که نیاز به یه رویکرد دقیق، جامع و مستمر رو افزایش می‌ده. به گفته مت شینکمن، تحلیلگر شرکت گارتنر، برنامه‌های مدیریت ریسک سازمانی هدف دارن که به این شرکت‌ها کمک کنن تا به بهترین شکل ممکن ریسک رو مدیریت کنن.

مدیریت ریسک سنتی در مقابل مدیریت ریسک سازمانی

این روزها، مدیریت ریسک سنتی در مقابل مدیریت ریسک سازمانی (ERM) خیلی توجه‌ها رو به خودش جلب کرده. هر دو روش هدفشون کاهش ریسک‌هایی که ممکنه به سازمان آسیب بزنن هست، ولی تفاوت‌های زیادی دارن.

مدیریت ریسک سنتی

در مدیریت ریسک سنتی، تمرکز بیشتر روی محافظت از سازمان در برابر ریسک‌های مشخص و شناخته‌شده‌ است. مثل خرید بیمه برای جبران خسارت‌های ناشی از آتش‌سوزی، سرقت یا مسئولیت‌های سایبری. این رویکرد بیشتر واکنشی عمل می‌کنه؛ یعنی وقتی مشکلی پیش میاد، اون‌وقت اقدام می‌کنن. تو این روش، هر بخش از سازمان خودش مسئول مدیریت ریسک‌های مربوط به خودش هست. مثلاً:

• CIO یا CTO مسئول ریسک‌های IT هست.
• CFO مسئول ریسک‌های مالی.
• COO مسئول ریسک‌های عملیاتی.

این روش باعث می‌شه که هر واحد کسب‌وکاری سیستم‌های پیچیده‌ای برای مدیریت ریسک خودش داشته باشه، ولی چون هر بخش به تنهایی عمل می‌کنه، سازمان نمی‌تونه روابط بین ریسک‌ها یا تأثیرات تجمعی اون‌ها رو ببینه. به همین خاطر، ممکنه فرصت‌های بزرگی رو از دست بده.

مدیریت ریسک سازمانی (ERM)

اما در مدیریت ریسک سازمانی، ریسک به عنوان یه بخش اساسی از استراتژی و عملکرد سازمان در نظر گرفته می‌شه. این روش بر همکاری بین بخشی تأکید داره و از بهترین فناوری‌ها و ابزارها برای شناسایی و مدیریت ریسک‌ها استفاده می‌کنه. در ERM، ریسک به عنوان یه توانمندساز استراتژیک در نظر گرفته می‌شه، نه فقط یه هزینه انجام کسب‌وکار.

تفاوت‌های کلیدی

• سیلویی در مقابل جامع: در مدیریت ریسک سنتی، ریسک به صورت سیلویی مدیریت می‌شه؛ یعنی هر بخش به تنهایی. در ERM، ریسک به صورت جامع و یکپارچه مدیریت می‌شه.
• واکنشی در مقابل پیش‌فعالانه: مدیریت ریسک سنتی بیشتر واکنشی عمل می‌کنه، ولی ERM پیش‌فعالانه است و سعی می‌کنه ریسک‌ها رو پیش‌بینی کنه و از فرصت‌ها استفاده کنه.
• تمرکز روی ریسک‌های منفی در مقابل ریسک‌های مثبت: مدیریت ریسک سنتی بیشتر روی کاهش اثرات منفی ریسک‌ها تمرکز داره، ولی ERM به دنبال شناسایی فرصت‌ها و افزایش ارزش کسب‌وکار هست.

کوچینگ چیست و برای چه کسانی مناسب است؟

اصول مدیریت ریسک

با اینکه رویکرد واحدی برای مدیریت ریسک وجود نداره که بشه در تمام صنایع و سازمان‌ها اعمال کرد، ولی اصول و بهترین روش‌های مدیریت ریسک به طور گسترده‌ای توافق شده‌اند. این اصول شامل موارد زیر می‌شن:

1. شناخت و درک ریسک‌های سازمانی: شناسایی ریسک‌های داخلی و خارجی، تحلیل محیط و ارزیابی اثرات احتمالی اون‌ها بر اهداف کسب‌وکار.
2. تعیین اشتهای ریسک: مشخص کردن میزان ریسکی که سازمان مایل به پذیرش اون هست.
3. توسعه و اجرای سیاست‌های مدیریت ریسک: تدوین سیاست‌ها و فرآیندهای مدیریت ریسک، تعیین مسئولیت‌ها و معیارهای ارزیابی ریسک.
4. ارزیابی و اولویت‌بندی ریسک‌ها: ارزیابی ریسک‌ها بر اساس احتمال وقوع و تأثیر اون‌ها، و اولویت‌بندی برای تخصیص منابع.
5. ایجاد فرهنگ ریسک آگاهانه: ایجاد آگاهی و تعهد در تمام سطوح سازمان برای شناسایی، گزارش‌دهی و مدیریت ریسک‌ها.
6. پیگیری و بازنگری مستمر: ارزیابی و به‌روزرسانی مستمر ریسک‌ها و استراتژی‌های مدیریت ریسک.

به طور خلاصه، مدیریت ریسک سازمانی به دنبال ادغام ریسک با استراتژی و فرهنگ سازمانی هست و با هدف بهبود تصمیم‌گیری و عملکرد سازمانی عمل می‌کنه، در حالی که مدیریت ریسک سنتی بیشتر به دنبال محافظت در برابر ریسک‌های شناخته‌شده‌ است.

برای افزایش فروش می تونی از تبلیغات گوگل استفاده.برای اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.

ابزارها و تکنیک‌های مدیریت ریسک

سازمان‌ها برای مدیریت ریسک‌ها از مجموعه‌ای از ابزارها و تکنیک‌های مختلف استفاده می‌کنند که به شناسایی، ارزیابی، پایش و کاهش ریسک‌ها کمک می‌کنند. در اینجا برخی از ابزارها و تکنیک‌های متداول مدیریت ریسک آورده شده است:

1. تحلیل SWOT: این تکنیک به شناسایی نقاط قوت (Strengths)، ضعف‌ها (Weaknesses)، فرصت‌ها (Opportunities) و تهدیدهای (Threats) سازمان کمک می‌کند.
2. تحلیل PEST: تحلیل PEST به بررسی عوامل سیاسی (Political)، اقتصادی (Economic)، اجتماعی (Social) و تکنولوژیکی (Technological) که بر سازمان تأثیر می‌گذارند، می‌پردازد.
3. تحلیل سناریو: این روش شامل ایجاد و بررسی سناریوهای مختلف برای درک اثرات احتمالی تغییرات و عدم قطعیت‌ها بر سازمان است.
4. تحلیل درخت تصمیم: این تکنیک به ارزیابی تصمیمات مختلف و اثرات آن‌ها بر ریسک‌ها و فرصت‌ها کمک می‌کند.
5. تحلیل تأثیرات و احتمال وقوع: این روش به ارزیابی احتمال وقوع و تأثیر ریسک‌ها برای اولویت‌بندی آن‌ها کمک می‌کند.
6. نقشه‌برداری ریسک: این ابزار به نمایش تصویری از ریسک‌ها و ارتباطات بین آن‌ها کمک می‌کند.

آینده مدیریت ریسک

مدیریت ریسک به سرعت در حال تکامل است و سازمان‌ها باید به طور مداوم روش‌ها و ابزارهای جدیدی برای مدیریت ریسک‌ها ایجاد کنند. در اینجا برخی از روندهای آینده در مدیریت ریسک آورده شده است:

1. استفاده از هوش مصنوعی و تحلیل داده‌ها: هوش مصنوعی و تحلیل داده‌ها به سازمان‌ها کمک می‌کند تا الگوها و روابط پنهان در داده‌ها را شناسایی کنند و تصمیمات بهتری در مورد مدیریت ریسک‌ها بگیرند.
2. سایبری: با افزایش تهدیدات سایبری، سازمان‌ها باید استراتژی‌های موثری برای مدیریت ریسک‌های مرتبط با امنیت اطلاعات و حفاظت از داده‌ها ایجاد کنند.
3. زنجیره تامین: سازمان‌ها باید به مدیریت ریسک‌های مرتبط با زنجیره تامین خود توجه کنند و برنامه‌هایی برای کاهش تأثیرات اختلالات زنجیره تامین ایجاد کنند.
4. زیست‌محیطی: تغییرات آب و هوایی و مسائل زیست‌محیطی به یکی از مهم‌ترین ریسک‌های جهانی تبدیل شده‌اند. سازمان‌ها باید استراتژی‌های مدیریت ریسک زیست‌محیطی ایجاد کنند تا اثرات منفی این تغییرات را کاهش دهند.
5. اجتماعی و حکومتی: سازمان‌ها باید به مدیریت ریسک‌های مرتبط با مسائل اجتماعی و حکومتی توجه کنند و به تعهدات اجتماعی و حکومتی خود پایبند باشند.

معرفی بهترین ابزارها و روش‌های تحلیل رقابتی در بازارهای دیجیتال

ارزیابی و کنترل ریسک

ارزیابی و کنترل ریسک دو مرحله حیاتی در فرآیند مدیریت هستند. این مراحل به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا ریسک‌ها را به درستی شناسایی، ارزیابی و سپس کنترل کنند تا تأثیرات منفی آن‌ها را به حداقل برسانند.

ارزیابی ریسک

ارزیابی ریسک فرآیندی است که طی آن سازمان‌ها ریسک‌ها را شناسایی، تجزیه و تحلیل و اولویت‌بندی می‌کنند. این فرآیند شامل مراحل زیر است:

1. شناسایی ریسک: سازمان‌ها باید ریسک‌های بالقوه‌ای که می‌توانند بر اهداف آن‌ها تأثیر بگذارند را شناسایی کنند. این مرحله شامل بررسی محیط داخلی و خارجی و شناسایی عوامل مختلفی است که ممکن است باعث ایجاد ریسک شوند.
2. تحلیل ریسک: پس از شناسایی ریسک‌ها، سازمان‌ها باید این ریسک‌ها را تحلیل کنند تا میزان احتمال وقوع و شدت تأثیر آن‌ها را تعیین کنند. این تحلیل می‌تواند به صورت کیفی یا کمی انجام شود.
3. ارزیابی ریسک: در این مرحله، ریسک‌ها بر اساس تحلیل‌های انجام شده رتبه‌بندی و اولویت‌بندی می‌شوند. این ارزیابی به سازمان‌ها کمک می‌کند تا بفهمند کدام ریسک‌ها بیشترین تهدید را برای اهداف آن‌ها دارند و باید به صورت فوری مورد توجه قرار گیرند.

کنترل ریسک

کنترل ریسک شامل اقدامات و استراتژی‌هایی است که سازمان‌ها برای کاهش، انتقال، پذیرش یا اجتناب از ریسک‌ها اتخاذ می‌کنند. این اقدامات می‌توانند به صورت پیشگیرانه یا واکنشی باشند. مراحل کلیدی کنترل ریسک شامل موارد زیر است:

1. کاهش ریسک: سازمان‌ها می‌توانند اقدامات مختلفی برای کاهش احتمال وقوع و تأثیر ریسک‌ها انجام دهند. این اقدامات ممکن است شامل بهبود فرآیندها، آموزش کارکنان، ارتقاء سیستم‌های فناوری اطلاعات و ایجاد سیاست‌ها و دستورالعمل‌های مناسب باشد.
2. انتقال ریسک: سازمان‌ها می‌توانند برخی از ریسک‌ها را به دیگران منتقل کنند. این انتقال معمولاً از طریق قراردادهای بیمه، مشارکت‌ها یا قراردادهای برون‌سپاری انجام می‌شود.
3. پذیرش ریسک: در برخی موارد، سازمان‌ها ممکن است تصمیم بگیرند که ریسک‌های خاصی را بپذیرند. این تصمیم زمانی اتخاذ می‌شود که هزینه‌های کنترل ریسک بیش از منافع آن باشد یا ریسک‌ها در محدوده قابل تحمل قرار داشته باشند.
4. اجتناب از ریسک: در برخی موارد، سازمان‌ها ممکن است تصمیم بگیرند که از فعالیت‌ها یا پروژه‌هایی که ریسک‌های بالایی دارند اجتناب کنند. این تصمیم معمولاً زمانی اتخاذ می‌شود که ریسک‌ها غیرقابل کنترل یا بسیار پرهزینه باشند.

پایش و بازنگری ریسک

1. پایش ریسک: سازمان‌ها باید به طور منظم ریسک‌ها را پایش کنند و هرگونه تغییر در احتمال وقوع و تأثیر آن‌ها را بررسی کنند. این پایش می‌تواند از طریق جمع‌آوری داده‌ها، انجام ممیزی‌ها و استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی انجام شود.
2. بازنگری استراتژی‌ها : سازمان‌ها باید به طور منظم استراتژی‌های خود را بازنگری و به‌روزرسانی کنند تا اطمینان حاصل شود که این استراتژی‌ها همچنان موثر و مناسب هستند. این بازنگری می‌تواند بر اساس تغییرات در محیط داخلی و خارجی، تجربیات گذشته و اطلاعات جدید انجام شود.
3. گزارش‌دهی و ارتباطات: سازمان‌ها باید اطلاعات مربوط به ریسک‌ها و استراتژی‌های مدیریتی را به طور شفاف و منظم به ذینفعان خود گزارش دهند. این گزارش‌دهی می‌تواند به صورت داخلی (برای مدیریت و کارکنان) و خارجی (برای سهامداران و نهادهای نظارتی) انجام شود.

جمع‌بندی

مدیریت ریسک یک عنصر اساسی در دستیابی به اهداف سازمانی و اطمینان از پایداری و موفقیت بلندمدت است. با پیروی از اصول و بهترین روش‌های مدیریت ریسک، سازمان‌ها می‌توانند ریسک‌ها را به طور موثری شناسایی، ارزیابی و کنترل کنند. این فرآیند به سازمان‌ها کمک می‌کند تا نه تنها از تهدیدها جلوگیری کنند بلکه از فرصت‌ها نیز بهره‌برداری کنند و بهبود عملکرد و رشد پایدار را تجربه کنند.